Ma hodd jo als die bleedschdä Ideä, gell. Isch habb ma zum Beischpiel in de Kopp gsetzt, im Ruheschtønd ä Kurpelza Grammatik zu schreiwä. Dess iss nadierlisch noch ä Weil hie, awwa isch sømml schunn Beischpielä. Moi halwäs Lewe schunn fasziniert misch dess unn isch fasuch dähinnazukummä, warum ma wass wie ausschprischt odda umschdellt, damits so klingt, wies ewä bei uns klingä muss. Unn isch hab Reglä abgeleit, midd dänna Auswärdischä erklärä kønnsch, warum wass wie gschprochä wärd. Die erschd Regel, isch nännsä de „Mønnema Weischmacha“ geht so: Kummt bei äm Wort nooch äm A ä N odda ä M, wärd dess A zum diefä løngezogenä Mischlaut Ø, iwwa dänn ma neilisch dischpediert hawwä. Also uffgemärkt: „Dess M unn N machä dess A zum Ø unn E unn EI zum Ä“. Beischpiel: „Mannheim“, wass ma schdräng genummä „Mønnäm“ schreiwä misst. Da dess awwa die meischdä Leit uff die Palm bringä deed, schreiwisch halt Mønnem, wo doch die uralt Diskussion um „Mannem odda Mønnem“ eh schunn heikl iss unn die Leit schunn gønz närsch macht – unn (wie das Endä vunnänarä Lewwaworschd) uff ewisch unerforschd bleibt. Unn bevora frogt: Do leeg isch misch nädd noi, dess därf jeda machä, wiea will.
Än großa Schbass iss a, um ä ønnaräs Beischpiel zu nämmä, die Wortumschdellung im Pelzischä. Wo de Kurpelza sagt „Dess heddischda glei sagä kännä!“, sagt der Pelza: „Dess hännischda kennä glei saan!“ Vunn hinnä bis vornä härrlisch, odda nädd? Soviel Vielfalt! Gänießtsä, am beschdä beim Babblä!
Kontakt: kall@mamo.de
